بارنامه (Bill of lading) یا همان سند مالکیت، یک برگ سند حقوقی می‌باشد که شرکت‌های حمل و نقل و باربری‌ها به حمل کنندگان یا رانندگان می‌دهند. در واقع این سند برای انتقال محموله‌ها و بارها استفاده می‌شود. بدون این سند مالکیت بار، امکان انتقال هیچ باری از یک مبدا به مقصد خاصی وجود ندارد.
بارنامه یک قرارداد رسمی است که میان صاحب بار و شرکت حمل‌کننده بار بسته می‌شود. این سند به شخص حمل‌کننده بار اجازه می‌دهد تا بار را به‌راحتی از هر جایی که هست دریافت کرده و به مقصد منتقل کند. اصولا این سند بدون قید و شرط تدوین می‌شود، مگر اینکه به‌صورت توافقی بین طرفین شروطی ذکر شود. پس از صدور بارنامه، شرکت حملونقل هر ادعایی را بر خلاف مندرجات داخل بارنامه داشته باشد به‌هیچ عنوان پذیرفته نمی‌شود. همه جزئیات و اطلاعات مربوط به بار باید درون بار نامه موجود باشد؛ درغیر‌این‌صورت، شخص نمی‌تواند با استفاده از آن، بار را از انبار یا مکان بار تحویل بگیرد.
بارنامه یکی از سه سند اساسی است که در تجارت بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد.
اطلاعات موجود در بارنامه
به‌طورکلی همه بار نامه‌ها شامل اطلاعات مربوط به بار با جزئیات کامل هستند. این اطلاعات شامل نوع، وزن، تعداد و ماهیت بار است. هم‌چنین حاوی اطلاعات شناسایی کامل در مورد تحویل‌دهنده بار در مبدا و تحویل‌گیرنده بار در مقصد می‌شود. به‌عنوان مثال اگر کالایی از دبی به ایران وارد می‌شود، برای حمل بار از دبی باید در بارنامه کلیه اطلاعات شخص تحویل‌دهنده از دبی و شخص تحویل‌گیرنده در ایران در این سند ذکر شود.
بررسی اطلاعات درج شده در بارنامه؛ ذکر همه جزئیات بار
بررسی هزینه‌ها و شرایط خرید بارنامه از شرکت حملونقل
هنگامی که باری را بار نامه می‌کنید و آن را به شرکت معتبر حملونقل می‌سپارید، بابت خرید بار نامه باید هزینه‌ای پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل:
● عوارض جابه‌جایی و کرایه بار که از صاحب بار اخذ می‌شود.
● هزینه بیمه مسئولیت که از صاحب کالا دریافت می‌شود.
● هزینه بارگیری یا تخلیه بار که از صاحب کالا دریافت می‌شود.
● هزینه دریافت کد رهگیری که بر عهده شرکت حملونقل است.
● 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده که بر عهده شرکت حملونقل است، اما درصورتیکه صاحب کالا بارنامه نداشته باشد، این هزینه بر عهده وی خواهد بود.
● حق کمیسیون که هزینه آن بر عهده‌ی راننده است.
بدون پرداخت این هزینه‌ها، نمی‌توان بار نامه را دریافت و بار موردنظر را حمل کرد. به‌عنوان مثال اگر در ایران صادرات گچ انجام می‌شود، برای ارسال بار به هر مقصدی، ابتدا باید بارنامه را تهیه و سپس برای ارسال محموله خود اقدام کرد.
مزیت صدور بارنامه
در بارنامه فرستنده کالا باید بارنامه را به طور کامل مطالعه کند که اطلاعات فرستنده و گیرنده به طور صحیح وارد شده باشد.
باربری با داشتن مجوز از سوی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای جهت صدور بارنامه را دارند بارنامه در تحویل کالا و هم میزان بیمه ای که که شما براساس ارزش کالای خود تعیین می کنید هرچقدر بار شما ارزش بالاتری داشته باشد میزان مبلغ بیمه نیز افزایش می یابد در صورتی که محموله شما به سلامت به مقصد نرسد می توانید از بیمه خسارت دریافت کنید پس وجود بارنامه معتبر اهمیت به سزایی دارد.
انواع بارنامه؛ صدور بارنامه‌های دریایی، هوایی و زمینی
برای حمل بار، صدور بارنامه الزامی است. کاربرد این سند مالکیت فقط به حمل هوایی بار یا دریایی محدود نمی‌شود، بلکه برای هر نوع حمل‌ونقلی وجود بار نامه ضروری است. از این رو باید از طریق همه مسیرها و حمل بار توسط هر وسیله‌ای، بار نامه خاص خودش صادر شود. بر همین اساس بار نامه به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. انواع بارنامه به شرح زیر هستند:
بارنامه زمینی؛ مخصوص حمل و نقل ریلی و حمل با کامیون
بارنامه زمینی برای حمل و نقل ریلی بین المللی و حمل با کامیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع بارنامه زمینی را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد:
● صدور بارنامه کامیون: این نوع بارنامه غیر‌قابل معامله است. در واقع در بارنامه کامیون، حدود مسئولیت‌های متصدیان حملونقل جاده‌ای مشخص می‌شود. این سند حمل بار با کامیون معمولا از 6 الی 14 صفحه و حتی تا 21 صفحه نیز صادر می‌شود. 3 نسخه اصلی این بار نامه به امضا صادر‌کننده، حمل‌کننده و گیرنده کالا می‌رسد. سایر نسخه‌های آن نیز در گمرک‌های ورودی و خروجی کشورهای بین راه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
● بارنامه راه آهن: بار نامه‌های راه آهن برای حمل و نقل کالا از طریق قطار باربری استفاده می‌شود. توجه کنید که فقط قطارهای مخصوص باربری مجاز به حمل بار هستند؛ بنابراین به‌هیچ عنوان نمی‌توان از قطارهای مسافربری برای انتقال کالا استفاده کرد. در بار نامه راه آهن به جز اطلاعات مربوط به بار تحویل‌دهنده و تحویل‌گیرنده، اطلاعاتی نظیر شماره واگن و اطلاعات موردنیاز گمرکی نیز درج می‌شود.
در حمل و نقل زمینی برای گرفتن بارنامه نیز باید طبق قوانین وضع شده سازمان بین‌المللی CTR رفتار کنیم.
بارنامه دریایی؛ سندی صادر شده از طرف کشتیرانی
بار نامه دریایی توسط شرکت کشتیرانی در مقابل دریافت کالای مدنظر صادر می‌شود. این سند صادر شده از سوی کشتیرانی، برخلاف بارنامه مخصوص حمل و نقل بین المللی جاده ای قابل معامله بوده و سند مالکیت محسوب می‌شود. مشخصات درج شده در بار نامه دریایی شامل موارد زیر است:
● کلیه شرایط حملونقل دریایی
● وزن بار
● حجم بار
● تعداد بسته
● نوع بار
● نام بندر مبدا
● نام بندر مقصد
● تاریخ حمل
بارنامه‌های دریایی از نظر موقعیت جغرافیایی و تعداد وسیله‌های حملونقل به دو دسته حمل مستقیم و حمل مرکب تقسیم می‌شوند. درصورتیکه کشتی، کالای مورد نظر را به بندر دیگری ببرد، امکان تخلیه بار طبق قوانین وجود نخواهد داشت. در واقع مسئولان بندر فقط مجوز ورود کالاهایی را دارند که نام بندر موردنظر در داخل آن‌ها ذکر شده باشد.
بارنامه هوایی؛ مخصوص حمل کالاها از طریق هواپیما
بارنامه هوایی برای کالاهایی صادر می‌شود که از طریق هواپیما ارسال می‌شوند. به‌عنوان مثال برای حمل کالا از چین به ایران از طریق هواپیما، نیاز به بارنامه هوایی خواهیم داشت. این نوع بارنامه‌ها غیر‌قابل معامله هستند و سه نسخه از آن‌ها صادر می‌شود؛ یک نسخه برای شرکت حامل، دیگری برای گیرنده و در نهایت سومین نسخه برای فرستنده ارسال خواهد شد.
